Na miña vida cotiá, ao presentarme á xente como tradutora profesional, unha das preguntas máis frecuentes que me fan é:
Para que, se temos Google Translate?
Efectivamente, persoas de todas as condicións comparten a idea de que, coa alza da tecnoloxía cada vez máis sofisticada e, especialmente, as ferramentas de tradución automática en liña, o papel do tradutor profesional está a volverse obsoleto. Dito doutro xeito, moitos cren que dentro de 50 anos non será necesaria a intervención dun humano capacitado para pasar texto dun idioma a outro.
Ata certo punto, esas persoas teñen razón: a industria da tradución incorpora os computadores e a tecnoloxía cada vez máis ás súas actividades centrais; por exemplo, as ferramentas intelixentes coa capacidade de «memorizar» vocabulario e frases curtas previamente traducidos. Se o propósito último da súa tradución é a simple transferencia de información, para un entendemento básico e (con sorte) cun sentido vago, entón si, quizá Google Translate sexa a solución máis apropiada. En cambio, se lle gustaría que o seu tradución fluíse de modo natural e coherente no idioma de destino, que reproducise o contido orixinal noutro idioma con precisión e fiabilidade e que evitase os escollos contra os que tantas veces topan as máquinas, sería impensable eliminar a contribución humana da ecuación. A continuación expoño tres das moitas razóns polas que, na miña opinión, Google Translate non chega para substituírme a min ou aos meus millóns de co-profesionais de todo o mundo.
- En gran número de casos, Google Translate utilízase para traducir un texto escrito orixinalmente na nosa lingua materna, a cal entendemos á perfección, a un idioma que non falamos con fluidez (ou, moitas veces, do que non sabemos nada). Este método pode parecer tentador: podemos facelo nós mesmos, gratis e ao instante. Con todo, o gran fallo deste sistema é que non temos absolutamente ningún modo de comprobar a calidade, lóxica ou idoneidade do texto producido; se a nosa competencia no idioma de destino desexado é máis ou menos inexistente, todo o que podemos facer é depositar a nosa fe na máquina e cruzar os dedos: unha estratexia bastante arriscada na maioría das situacións? Como podemos verificar se eses grupos pouco familiares de letras ou caracteres realmente transmiten o que queremos dicir da maneira en que queremos dicilo? Por outra banda, cando se traballa cun tradutor humano cuxa lingua materna é o idioma de destino e cuxo cerebro e variado coñecemento aplicáronse ao proceso de tradución, sen dúbida será moito máis seguro confiar no contido traducido.
- En todos os idiomas sen excepción hai palabras cuxa definición cambia dependendo do contexto en que se usan e o que as precede ou segue nunha oración. Nunha tradución existe unha gran diferenza, por exemplo, entre o substantivo inglés «train» (que significa «tren») e o verbo «train» («adestrar»), ou entre os significados de «trunk» no Reino Unido («tronco») e nos EE. UU. («maleteiro»). O detallado entendemento que posúe un tradutor do mundo que lle rodea e a súa minuciosa comprensión da gramática e a sintaxe permítenlle seleccionar o significado correcto e adecuado do vocabulario ou as frases nun contexto concreto. Pola contra, as ferramentas de tradución automática aínda non depuraron esta habilidade, o que adoita levar á aparición de termos sen sentido e incongruentes no medio dunha oración, que despistan ao lector.
- Como xa mencionei, o propósito que persegue unha tradución moitas veces vai máis aló da transferencia sinxela e mecánica de información. En moitos contextos, queremos que os nosos lectores de idiomas estranxeiros interactúen co noso contido e mensaxe, e que confíen neles. Para que isto ocorra, o que len ten que estar tan ben escrito que crean que se escribiu orixinalmente na súa lingua. Un artigo académico traducido que estea cheo de usos do rexistro inadecuado e terminoloxía imprecisa, por exemplo, seguramente non se tomaría en serio, independentemente da credibilidade dos seus achados. Do mesmo xeito, unha campaña publicitaria pouco atractiva e que non soase natural probablemente disuadiría a un consumidor en potencia estranxeiro á hora de comprar un produto concreto, a pesar do innovador e enxeñoso que poida ser o produto. Cada idioma ten as súas propias expresións, formas de falar e preferencias culturais, ás que un tradutor humano é sensible pero Google Translate, en xeral, non.
Estas son só tres das numerosas razóns polas que creo que os computadores aínda non están listos para replicar totalmente o traballo dos tradutores humanos profesionais. Claro que Google Translate e outras ferramentas de tradución automática poden ser moi útiles e, ás veces, apropiadas en situacións concretas. É máis, ninguén pode negar que no século XXI os tradutores humanos cada vez interactúan máis frecuentemente coa tecnoloxía de alto calibre para mellorar a eficiencia dos seus fluxos de traballo. Aínda así, a palabra crave aquí é «interacción». En efecto, as máquinas programadas poden apoiarnos, axudarnos e impulsarnos como tradutores; con todo, de momento (polo menos) non poden substituírnos.
About Siân Owen
Mánchester (Reino Unido), 1989. Licenciada en Filología Hispánica y Portuguesa por la Universidad de Cambridge y con un Máster en Traducción e Interpretación por la Universidad de Leeds. Ha vivido, estudiado y trabajado en varios lugares de Reino Unido, España y Portugal y actualmente reside en Ferrol (A Coruña), donde traduce e interpreta para englishpanish.